Từ một nhà máy hiện đại, được kỳ vọng sẽ tạo ra những sản phẩm chất lượng, không chỉ đáp ứng phần lớn nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu, nhưng vì đâu mà đến nay VEAM đang ngập trong thua lỗ và khó khăn? Vào năm 2000, Tổng Công ty Máy động lực và máy công nghiệp Việt Nam (VEAM) dự định đầu tư 1 nhà máy sản xuất, lắp ráp ô tô tại Thanh Hoá, với số vốn khoảng 350 tỷ đồng. Tuy nhiên, dự án này sau đó điều chỉnh lại bằng việc mua nguyên một nhà máy cũ của Tập đoàn Samsung (Hàn Quốc). Từ nhà máy ô tô hiện đại Tập đoàn Samsung có 2 nhà máy sản xuất ô tô con và ô tô tải, đặt tại Hàn Quốc, hoạt động từ 1996 và ngừng vào tháng 10/2000 vì khủng hoảng tài chính (năm 1997). Samsung quyết định bán cả 2 nhà máy để trả nợ. Toàn bộ nhà máy sản xuất ô tô con được bán cho cho hãng Reunault (Pháp), còn nhà máy sản xuất ô tô tải bán cho VEAM vào đầu năm 2004. Nhà máy sản xuất ô tô tải Samsung được đầu tư bài bản, với sự chuyển giao công nghệ của công ty Nissan Motor Nhật Bản, tổng vốn đầu tư ban đầu khoảng 100 triệu USD, đã từng sản xuất xe tải nhẹ và xe tải nặng xuất khẩu. Nhà máy có Trung tâm nghiên cứu phát triển (R&D) với các phòng thí nghiệm ô tô, động cơ ô tô, sức bền vật liệu,... và các dây chuyền sản xuất chính như sơn tĩnh điện, sơn phủ; hàn ca bin; lắp ráp động cơ xe tải nhẹ và xe tải nặng; lắp ráp hộp số; lắp nội thất xe; dây chuyền dập chi tiết thân xe,... Đánh giá chung của các nhà chuyên môn khi đó đều cho rằng, nhà máy sản xuất ô tô tải Samsung được đầu tư đồng bộ và rất hiện đại. Tất cả thiết bị của nhà máy đều được chế tạo vào những năm 1995, 1996, 1998... tại Nhật, các nước G7 và Hàn Quốc, đảm bảo sản xuất được các xe tải nhẹ và nặng đạt tiêu chuẩn quốc tế, không chỉ đáp ứng được nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu. Qua các thông tin có được, từ cuối năm 2002, VEAM đã bắt đầu nghiên cứu việc mua lại nhà máy này, đến 1/3/2004 đã nộp hồ sơ dự thầu và cuối cùng thắng thầu. Tổng giá trị khoảng 30 triệu USD, tương đương với khoảng 600 tỷ đồng khi đó, tính cả chi phí tháo dỡ, vận chuyển về nước,... Ngày 18/7/2004, VEAM tiến hành lễ khởi công xây dựng Nhà máy ô tô tại Bỉm Sơn, Thanh Hóa. Dự kiến sau 18 tháng tháo dỡ tại Hàn Quốc, chuyển về Việt Nam lắp ráp, nhà máy sẽ hoàn tất và đi vào sản xuất. Các sản phẩm của nhà máy gồm xe tải nhẹ (dưới 1 tấn) công suất 25.000 xe/năm, dựa trên công nghệ gốc của Samsung; xe tải trung và nặng (dưới 10 tấn) 5.000 xe/năm, dựa trên chuyển giao công nghệ của Daewoo và Nga; xe khách 3.000 xe/năm, dựa trên chuyển giao công nghệ của Yutong (Trung Quốc). Phát biểu tại lễ khởi công khi đó, có ý kiến ca ngợi rằng: Đây là nhà máy sản xuất ô tô bài bản nhất, hiện đại nhất từ trước đến nay do DN trong nước tự đầu tư; một dự án điểm nằm trong Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến 2010, tầm nhìn đến 2020. Việc thắng thầu quốc tế là thành công lớn của VEAM, là cơ hội để Việt Nam có được nhà máy sản xuất ô tô với giá thấp, nhưng hiệu quả cao. Đến ngập trong khó khăn Theo dự kiến, Nhà máy ô tô VEAM sẽ đi vào hoạt động sau 18 tháng tháo dỡ, vận chuyển từ Hàn Quốc về Việt Nam lắp đặt. Ban đầu ô tô xuất xưởng sẽ có tỷ lệ nội địa hóa đạt 30%. Giá bán xe sẽ thấp hơn xe nhập khẩu và một số loại xe lắp ráp trong nước. Khi tỷ lệ nội địa hóa càng cao thì giá xe sẽ giảm xuống. Sau 7 năm sản xuất, tỷ lệ nội địa hóa lên đến 70%, sẽ có 3 lần giảm giá xe. Tuy nhiên, ngay sau đó mọi chuyện đã trục trặc. Do gặp nhiều vấn đề phức tạp trong quá trình tháo dỡ, vận chuyển, lắp đặt, cũng như những yếu tố không tương thích về hạ tầng sản xuất giữa Việt Nam và Hàn Quốc, thời gian hoàn thành nhà máy kéo dài hết năm này qua năm khác. Có lẽ, đầu tư cho 1 nhà máy mới cũng không mất nhiều thời gian đến vậy. Phải đến cuối 9/2009, sau hơn 5 năm, tính từ ngày khởi công, Nhà máy ô tô VEAM Thanh Hoá mới xuất xưởng chiếc xe đầu tiên. Kế hoạch sản xuất kinh doanh năm 2010 đạt sản lượng khoảng 2.500 xe các loại, lộ trình đến năm 2018, sẽ đạt 100% công suất với 33.000 xe/năm và phấn đấu đạt tỷ lệ nội địa hóa 50%. Ông Trần Ngọc Hà , khi đó là Phó tổng giám đốc VEAM kiêm Giám đốc Nhà máy ô tô, cho biết, mục tiêu là khi phát triển lớn mạnh hơn, nhà máy sẽ trở thành hạt nhân thúc đẩy phát triển công nghiệp phụ trợ ở địa bàn. Tuy nhiên, thực tế lại khác xa với mong muốn. Kể từ khi đi vào hoạt động, Nhà máy ô tô VEAM chỉ đạt sản lượng 3.000 xe các loại/năm. Trong khi đó, theo tính toán phải đạt 15.000 xe/năm mới có hiệu quả. Chính vì vậy mà cứ lỗ dài và hàng năm vẫn phải nhận tiền từ VEAM để duy trì hoạt động. Kết luận Thanh tra của Bộ Công Thương đầu năm 2019 cho thấy, đến 31/12/2018, tổng vốn đầu tư VEAM chuyển cho dự án nhà máy ô tô này lên đến gần 2.000 tỷ đồng và lỗ lũy kế 343 tỷ đồng. Hàng tồn kho vào thời điểm 31/12/2018 là 2.950 xe, trong đó xe sản xuất từ 2017 trở về trước là 2.355 và xe sản xuất từ 2015 về trước là 219 xe. Các ý kiến cho rằng, nguyên nhân chính là VEAM không có đối tác và sản phẩm chủ đạo, phát triển dàn trải, không phù hợp với thị trường nên không bán được. Trong số các sản phẩm của VEAM, chỉ có các loại xe thương hiệu Hyundai lắp ráp đã được tiêu thụ gần hết, tính đến thời điểm 31/12/2018. Các xe này được đánh giá là có lợi nhuận tương đối tốt. Còn lại xe không mang thương hiệu Hyundai đều bán chậm, tồn kho nhiều và lỗ. Đặc biệt là xe thương hiệu VEAM, được lắp từ các cụm linh kiện khác nhau, của nhiều nhà cung cấp, không sử dụng bộ linh kiện đồng bộ, tồn kho chiếm phần lớn. Tỷ lệ nội địa hóa cũng không đạt như kế hoạch ban đầu. Các xe tải chỉ có thùng xe và các chi tiết như xăm lốp, ắc quy,... được sản xuất trong nước, còn lại vẫn phải nhập khẩu. Tại Đại hội cổ đông năm 2019 diễn ra mới đây, lãnh đạo VEAM thừa nhận: “Hoạt động của Nhà máy ô tô VEAM gặp rất nhiều khó khăn. Sản phẩm Euro 4 chưa định hình ổn định, tồn kho sản phẩm Euro 2 rất lớn, tiêu thụ chậm, sử dụng vốn không hiệu quả”. Tồn kho sản phẩm đến nay có giá trị hơn 1.000 tỷ đồng, có nguy cơ mất vốn rất lớn do xe sản xuất từ lâu, đã lỗi thời và hư hại. Việc phát triển xe tiêu chuẩn Euro 4 như đã nói, đến nay vẫn chưa định hình ổn định, trong khi nhiều DN khác đã cho ra đời sản phẩm này và bán trên thị trường. Vì vậy, tương lai của nhà máy rất mịt mờ. Từ một nhà máy hiện đại, được hy vọng sẽ tạo ra những sản phẩm có chất lượng, không chỉ đáp ứng phần lớn nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu, mang lại sự phát triển cho ngành công nghiệp ô tô nước nhà, nhưng đến nay đang ngập trong thua lỗ và khó khăn. Nếu không được tiếp tục rót vốn chắc khó tồn tại, nhưng càng rót vốn thì nguy cơ thua lỗ càng lớn, không biết có thu hồi được không.
Theo báo cáo của Tổng cục Hải quan, 6 tháng đầu năm 2019, số thu từ ô tô nguyên chiếc nhập khẩu tăng cao. Cụ thể, lượng ô tô nguyên chiếc các loại nhập khẩu đạt 75.400 chiếc, trị giá 1,63 tỷ USD, tăng 516% về lượng và tăng 417% về trị giá so với cùng kỳ năm trước. Số thuế thu từ mặt hàng này đạt 21.515 tỷ đồng, tăng 17.415 tỷ đồng, tức gần 425% so với cùng kỳ 2018. Đặc biệt, với việc được miễn giảm thuế nhập khẩu theo Hiệp định tự do thương mại khu vực ASEAN, các dòng xe từ Thái Lan và Indonesia tiếp tục đổ vào Việt Nam với sự tăng lên của cả số lượng và chủng loại. Cụ thể, Thái Lan chính thức trở thành nhà cung cấp ô tô lớn nhất cho thị trường Việt Nam trong 6 tháng đầu năm 2019, với 46.000 xe, đạt trị giá khoảng 916,7 triệu USD. Indonesia đã xuất sang Việt Nam gần 21.000 xe với trị giá đạt 296,3 triệu USD trong nửa đầu năm 2019 vừa qua. Tổng số xe nhập khẩu 6 tháng bằng 82,2% xe lắp ráp trong nước. Có vẻ như các rào cản kỹ thuật dựng lên tại nghị định 116 với xe nhập khẩu đã không còn tác dụng. Còn Báo cáo vừa công bố của Chứng khoán SSI cho biết, GDP quý 2/2019 tăng 6,71%, là mức tăng trưởng thấp nhất 8 quý gần đây của Việt Nam. Trong đó, hai ngành chiếm tỷ trọng cao nhất trong nền kinh tế là công nghiệp chế biến chế tạo và nông nghiệp tăng trưởng chậm lại là nguyên nhân chính khiến GDP giảm tốc. Trong ngành công nghiệp chế biến chế tạo, sản xuất xe có động cơ cũng tăng thấp, đạt 11,7%, trong khi, qúy1 mức tăng trưởng là 20,8%. Ô tô nguyên chiếc nhập khẩu “tăng tốc” vào Việt Nam đã làm ngành sản xuất xe trong nước suy giảm. Theo số liệu của VAMA, lượng xe sản xuất trong nước bán được trong 6 tháng đầu năm là 91,7 nghìn chiếc, giảm 14% so với cùng kỳ. Sản lượng ô tô trong nước năm 2019 dự báo có thể lại sụt giảm so với đỉnh cao 250.000 xe/năm đạt được trong giai đoạn 2017 và 2018. Như vậy, công suất sẽ dư thừa lớn. Hiện tại Vinfast đã khánh thành nhà máy ô tô giai đoạn 1 công suất 250.000 xe/năm; Trường Hải có nhà máy ô tô Mazda giai đoạn 1 công suất 50.000 xe/năm; Hyundai Thành Công hơn 40.000 xe/năm; Toyota Việt Nam hơn 50.000 xe/năm,... Ông Lê Ngọc Đức, Tổng giám đốc Công ty Hyundai Thành Công, cho biết, từ đầu năm 2019 đến nay, sản xuất lắp ráp ô tô trong nước đối mặt với cạnh tranh rất mạnh từ xe nhập khẩu. Xe nhập về nhiều, trong khi xe trong nước cũng tăng sản lượng, khiến cung lớn hơn cầu. Các DN ô tô trong nước không chỉ giảm giá, tăng khuyến mãi mà còn chịu tồn kho tăng, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh. Tình hình này kéo dài, những DN có dự án đầu tư lớn vào sản xuất ô tô có nguy cơ đối mặt với những rủi ro. Trong khi đó, những chính sách ưu đãi để thúc đẩy sản xuất ô tô trong nước đến nay vẫn chưa thấy đâu.
Thái Lan lo ngại thời gian tới có nhiều nhà sản xuất ô tô chuyển cơ sở sang Việt Nam để xuất khẩu vào EU hưởng ưu đãi thuế. Nhưng với ô tô nguyên chiếc, Việt Nam hầu như không có cơ hội xuất khẩu vào EU Theo Hiệp định thương mại tự do EVFTA, EU cam kết mở cửa thị trường ô tô cho Việt Nam. Thuộc nhóm 87023, ô tô con đang hưởng thuế ưu đãi tối huệ quốc (MFN) 10% sẽ giảm dần về 0% sau 7 năm. Việt Nam có lợi thế lớn khi xuất khẩu ô tô vào EU. Thái Lan lo xa? Theo cảnh báo từ Văn phòng Chiến lược và Chính sách thương mại Thái Lan (TPSO), xuất khẩu ô tô, máy tính, linh kiện điện tử của nước này đứng trước nhiều rủi ro sau khi EVFTA được ký kết. Bà Pimchanok Vonkorpon, Tổng giám đốc TPSO, nhận định sẽ có nhiều nhà sản xuất ô tô chuyển cơ sở sang Việt Nam. Tuy nhiên, chuyên gia Nguyễn Minh Đồng cho rằng, việc các nhà sản xuất ô tô chuyển cơ sở từ Thái Lan sang Việt Nam để xuất khẩu vào EU không có nhiều triển vọng. Trên thực tế, Thái Lan đang xuất khẩu ô tô nguyên chiếc vào EU, chủ yếu là những mẫu xe thuộc “Eco Car” - chương trình được Chính phủ Thái Lan thúc đẩy từ năm 2007 để sản xuất hàng loạt xe cỡ nhỏ, tiết kiệm nhiên liệu, thân thiện với môi trường. Thái Lan và EU chưa có hiệp định thương mại tự do, vì vậy xuất khẩu ô tô Eco Car sang EU vẫn phải chịu thuế. Tuy nhiên, việc chuyển sản xuất sang Việt Nam để xuất khẩu những mẫu xe này vào EU hưởng thuế 0% gần như không khả thi. Bởi, theo cam kết, ô tô từ Việt Nam xuất khẩu sang EU muốn được hưởng thuế 0% thì giá trị nguyên vật liệu không có xuất xứ không được vượt quá 45%. Tức là, giá trị nguyên vật liệu có xuất xứ tại Việt Nam và EU phải chiếm từ 55% trở lên. Nguyên vật liệu mua tại Việt Nam, nếu không đủ, có thể mua từ EU hoặc từ các DN của EU đang đầu tư tại các nước khác. Nếu các DN chuyển sản xuất từ Thái Lan sang Việt Nam thì những mẫu xe “Eco Car” sẽ khó đạt tỷ lệ giá trị nguyên vật liệu nói trên. Công nghiệp phụ trợ của Việt Nam đến nay rất yếu kém. Bình quân tỷ lệ nội đạ hóa ô tô tại Việt Nam hiện chỉ 10-15%. Muốn đạt tỷ lệ cao để xuất ô tô vào EU chỉ có 2 cách: Thứ nhất, phải lôi kéo thật nhiều nhà cung cấp linh kiện đầu tư vào Việt Nam và các linh kiện sản xuất ra cũng phải đạt giá trị nguyên vật liệu xuất xứ Việt Nam cộng với EU từ 55% trở lên. Điều này khó khả thi trong thời gian ngắn. Thứ hai, tìm mua linh kiện tại Việt Nam, không đủ thì nhập khẩu từ EU hoặc các DN thuộc EU đang đầu tư sản xuất tại Thái Lan hay các nước khác về lắp ráp. Nhưng dòng xe “Eco Car” chủ yếu là của các thương hiệu Nhật Bản và sử dụng những nguyên vật liệu, linh kiện có xuất xứ Nhật Bản, Thái Lan. Vì vậy, liệu có thay bằng linh kiện của EU được không và giá thành thế nào, lại là vấn đề phức tạp nữa. Hơn nữa, các DN tham gia chương trình “Eco Car” tại Thái Lan chủ yếu là các hãng ô tô Nhật Bản như Toyota, Honda, Mitsubishi, Suzuki,... đều đang có mặt tại Việt Nam. Họ chỉ chuyển sản xuất sang Việt Nam khi nhận thấy có lợi thế. Trong khi, công nghiệp ô tô Việt Nam kém phát triển vì vậy sẽ là một thách thức. Ngoài ra, Thái Lan cũng đang muốn tái khởi động đàm phán Hiệp định thương mại tự do với EU (tạm dừng từ 2014). Nếu đàm phán thành công, sắp tới Thái Lan cũng có thể được EU mở cửa thị trường ô tô. Việc chuyển sản xuất sang Việt Nam để hưởng lợi, vì thế cũng chỉ diễn ra trong giai đoạn ngắn. “Sẽ chẳng có cơ sở sản xuất ô tô nào từ Thái Lan chuyển sang Việt Nam để hưởng thuế ưu đãi xuất ô tô vào EU cả, bởi khi đó lợi thế của ô tô Thái Lan không còn. Vì vậy, sẽ phải cân nhắc kỹ về tính khả thi và hiệu quả. Có chăng chỉ là các DN sản xuất linh kiện, nhưng linh kiện nào thì nhà đầu tư cũng phải xem xét cẩn thận”, chuyên gia Nguyễn Minh Đồng nói. Cơ hội ô tô Việt vào EU? Cũng theo chuyên gia Nguyễn Minh Đồng, Việt Nam gần như không có cơ hội xuất khẩu ô tô nguyên chiếc vào EU. Về nguyên tắc, chúng ta có thể nhập linh kiện ô tô từ EU hoặc mua từ các DN thuộc EU đầu tư ở các nước khác và mua của nhà sản xuất tại Việt Nam, lắp thành xe. Cứ đảm bảo nguyên vật liệu có xuất xứ Việt Nam và EU đạt tỷ lệ 55% là xuất khẩu và được hưởng thuế ưu đãi 0%. Tuy nhiên, Việt Nam chỉ có mỗi lợi thế về nhân công giá rẻ, còn công nghiệp ô tô tại EU rất phát triển, đạt trình độ tự động hóa cao, năng suất rất cao. Vì vậy, yếu tố nhân công giá rẻ không thể cạnh tranh được. Hơn nữa, việc nhập linh kiện từ EU về lắp ráp rồi xuất sang EU càng không có lợi thế, bởi linh kiện mua thường có chi phí cao hơn so với dùng để lắp xe ngay tại EU. Chưa kể, quãng đường vận chuyển xe từ Việt Nam sang EU xa, lại là hàng hóa cồng kềnh nên cước phí vận tải không hề thấp. Đấy là chưa kể ô tô Việt Nam mang thương hiệu gì, nếu mới lạ thì rất khó thành công, cho dù “cửa đã mở”. Quan trọng hơn, tiêu chuẩn kỹ thuật ô tô của EU rất cao, trong khi của Việt Nam thấp. Để đạt được tiêu chuẩn kỹ thuật và được các cơ quan chức năng EU chấp nhận không hề dễ dàng. Nếu triển khai theo tiêu chuẩn EU từ 10 năm trước, may ra còn có cơ hội xuất khẩu ô tô, ông Đồng cho hay. Với các DN ô tô thuộc EU đang đầu tư tại Việt Nam, khi được hỏi có xuất khẩu xe về EU không, câu trả lời rõ ràng là: Theo quy định của hãng mẹ, chỉ có xe từ các nhà máy đặt tại EU và Mỹ được phép xuất khẩu ra thế giới, những nhà máy đầu tư tại các khu vực khác là để phục vụ thị trường tại chỗ, không có chuyện xuất ngược về EU. Với Vinfast, thương hiệu ô tô Việt đang hợp tác với những tên tuổi trong lĩnh vực ô tô hàng đầu tại EU và luôn ấp ủ những kế hoạch lớn, thì: “Chúng tôi có kế hoạch xuất khẩu xe sang châu Âu nhưng vào thị trường EU hay ngoài EU, đến nay vẫn chưa có gì cụ thể”. Theo giới chuyên môn, chỉ khi nào ngành công nghiệp ô tô của Việt Nam phát triển mạnh như Thái Lan, với tỷ lệ nội địa hóa đạt 60-80%, lúc đó mới bàn đến chuyện ô tô nguyên chiếc xuất khẩu sang EU. Như vậy cần thời gian dài với những chính sách đột phá, nếu thất bại thì chúng ta không bao giờ có cơ hội.
Ô tô “made in Thailand” chờ để xuất khẩu ở cảng Laem Chabang Hai thỏa thuận thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EU) vừa được ký kết đã khiến Thái Lan - đối thủ xuất khẩu chính tại thị trường châu Âu của Việt Nam e ngại và phải rốt ráo thúc đẩy đàm phán thỏa thuận tương tự với châu Âu để không mất lợi thế. Nhiều hãng sản xuất có thể chuyển sang Việt Nam Theo cảnh báo từ Văn phòng Chiến lược và Chính sách thương mại của đất nước chùa Vàng, hoạt động xuất khẩu ô tô, máy tính, linh kiện điện tử của Thái Lan đứng trước nhiều rủi ro sau khi thoả thuận Tự do thương mại của Việt Nam - Liên minh Châu Âu (EVFTA) và Thỏa thuận Bảo vệ Đầu tư Việt Nam-EU (EVIPA) được ký vào ngày 30/6 tại Hà Nội với thời gian có hiệu lực trong năm 2019. “Thoả thuận tự do thương mại là thoả thuận toàn diện và tham vọng nhất mà EU đã thực hiện với một đất nước đang phát triển. Vì vậy, Việt Nam có thể có nhiều thuận lợi và cơ hội gặt hái nhiều lợi ích hơn Thái Lan”, bà Pimchanok Vonkorpon, Tổng giám đốc Văn phòng Chiến lược và Chính sách thương mại của Thái Lan nhận định. Trong EVFTA, cả hai bên sẽ được hưởng lợi giảm thuế hải quan. “EVFTA bao trùm 99% tổng sản phẩm xuất khẩu từ cả hai bên”, bà Pimchanok cho hay. Còn với thoả thuận EVIPA, EU sẽ giúp Việt Nam phát triển về vấn đề đầu tư, thực thi pháp luật và minh bạch để thu hút dòng đầu tư nước ngoài. Bên cạnh thuận lợi từ các thoả thuận với EU, Việt Nam đang có mức lương thấp hơn Thái Lan. Với những lợi thế đó, bà Pimchanok cho rằng, các nhà cung cấp ô tô tại Thái Lan có thể chuẩn bị cho khả năng nhiều hãng sẽ chuyển cơ sở sản xuất về Việt Nam. Chưa kể, chính phủ Việt Nam đã và đang thực thi Nghị định 116 mà theo các chuyên gia của nước này mô tả là “giống như một rào cản phi thuế quan” đối với các nhà sản xuất ô tô tại Thái Lan. Do đó, theo bà, ngành công nghiệp tại nước này cần phải cải thiện hiệu quả công việc và tăng tốc sản xuất các sản phẩm thế hệ mới, chuyển sang sản phẩm xe điện. Ngoài ô tô, các nhà sản xuất máy tính, phụ tùng liên quan và linh kiện điện tử cũng có thể chuyển sang Việt Nam vì bà Pimchanok khẳng định, Hà Nội hoàn toàn đủ sức cạnh tranh để phát triển ngành điện tử riêng. Một số ngành khác của Bangkok có thể chứng kiến tác động như dệt may, trang sức/phụ kiện, gạo và hải sản đã qua chế biến. Dự báo kim ngạch thương mại Thái Lan-EU giảm Trước mắt, kim ngạch thương mại 4 tháng đầu năm giữa Thái Lan - EU đã cho thấy rõ dấu hiệu sụt giảm. Cụ thể, thương mại giữa hai bên đạt 13,4 tỉ USD, trong đó Thái Lan xuất khẩu 7 tỉ USD và nhập khẩu hơn 6 tỉ USD. Con số này đã sụt giảm đáng kể so với kim ngạch quý đầu năm 2018 (15,1 tỉ USD). Ông Aat Pisanwanich, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu thương mại quốc tế thuộc Bộ Thương mại Thái Lan (CITS) cảnh báo, trao đổi xuất nhập khẩu hàng hoá giữa Thái Lan và EU sẽ còn tiếp tục lao dốc trong nửa năm sau và triển vọng trong vài thập kỷ tới cũng không sáng sủa nếu quốc gia này không thể nhanh chóng hành động, đưa ra thoả thuận thương mại với Liên minh châu Âu. “Đó là vì thực tế, Việt Nam - đối thủ chính của Thái Lan về mặt nhập khẩu, đã thiết lập một FTA với EU và sẽ có hiệu lực trong quý III/2019”, ông Pisanwanich nói và giải thích thêm, hàng hoá của Việt Nam như thiết bị điện tử, gạo, hoa quả… đang rất cạnh tranh với hàng hoá Thái Lan và nước này sẽ còn gặp khó khăn hơn nữa khi Hà Nội sở hữu lợi thế thuế thấp khi FTA có hiệu lực. Thái Lan không ngồi yên Theo bà Pimchanok, Văn phòng Chiến lược và Chính sách thương mại sẽ giám sát tác động từ các thoả thuận Việt Nam - EU. Để hạn chế tác động, “Thái Lan cần phát triển lao động lành nghề và ứng dụng công nghệ, sáng kiến tiên tiến làm tăng giá trị sản phẩm và duy trì tính cạnh tranh”. Hiện tại, Bangkok đang rốt ráo nối lại các cuộc đàm phán thương mại tương tự với châu Âu. Báo điện tử NationThailand dẫn lời một quan chức thương mại hàng đầu nước này cho biết, đất nước chùa Vàng sẵn sàng ngồi lại bàn đàm phán Thoả thuận thương mại tự do (FTA) với Liên minh Châu Âu khi tiến trình này bị tạm ngừng từ năm 2014 sau cuộc đảo chính quân sự. “Hai bên cử các quan chức thương mại gặp gỡ tại Brussels, Bỉ để bàn về khả năng tái đàm phán. Tuy nhiên, do Thái Lan đang trong tiến trình thành lập chính quyền mới nên một số chi tiết liên quan tới thoả thuận thương mại chưa được đề cập trong cuộc họp. Các cuộc bàn thảo chính thức được bắt đầu từ nay đến cuối năm”, bà Auramon Supthaweethum, Tổng giám đốc Vụ Đàm phán thương mại thuộc Bộ Thương mại Thái Lan cho biết. Nghiên cứu từ tổ chức CITS cho thấy, sau khi thoả thuận FTA giữa Việt Nam và châu Âu có hiệu lực, xuất khẩu của Việt Nam sang Liên minh này sẽ tăng từ 50 tỉ USD lên 70 tỉ USD mỗi năm. Trong khi đó, Thái Lan chứng kiến xuất khẩu giảm 20 tỉ USD trong quý II năm nay và 40 tỉ USD trong 2 năm tới. Tuy vậy, văn phòng này vẫn lạc quan, EU sẽ tham gia vào các cuộc đàm phán tương tự với Thái Lan bởi khối này muốn tiếp cận thị trường dược, ô tô và đồ uống có cồn. Theo số liệu thống kê mới nhất, năm 2015, tổng thương mại song phương giữa Thái Lan và EU đạt 32,9 tỉ USD. Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của xứ sở chùa Vàng tới EU bao gồm máy móc, điện tử, thiết bị giao thông, các sản phẩm sản xuất khác cũng như thực phẩm và đồ uống. Theo Báo Giao Thông
